Ngày 1/4/2025, Cơ quan Điều tra Thương mại của Mỹ đã trình lên Tổng thống Donald Trump văn bản đánh giá các đối tác thương mại về vấn đề bất đối xứng trong giao thương với Mỹ và gây tác động tiêu cực cho thương mại Mỹ. Phạm vi ban đầu của kế hoạch này rất rộng, ông Trump dự định sẽ áp thuế đối ứng với toàn bộ các quốc gia khác trên thế giới, theo đó điều chỉnh mức thuế của Mỹ để tương xứng với mức thuế cao hơn mà các nước khác áp lên một số mặt hàng, đồng thời bù đắp các rào cản phi thuế quan gây bất lợi cho hàng xuất khẩu của Mỹ.
Với chính sách mới này, Việt Nam đang có nguy cơ bị ảnh hưởng. Theo nhận định của Chứng khoán KBSV, khoảng 50% GDP và việc làm của Việt Nam phụ thuộc trực tiếp hoặc gián tiếp vào xuất khẩu, trong đó thị trường Mỹ chiếm 30% tỷ trọng tổng kim ngạch xuất khẩu. Ước tính, trong trường hợp bị Mỹ áp thuế đối ứng, GDP Việt Nam giảm 0,7 - 1,3% so với kịch bản cơ sở.
Nếu Việt Nam bị tăng thuế, những ngành công nghiệp chính sẽ bị ảnh hưởng và dễ bị tổn thương nhất là đồ điện tử, thiết bị máy móc, dệt may, giày dép và đồ gỗ. Các ngành này chiếm phần lớn kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ, và nhiều doanh nghiệp có tỷ lệ doanh thu xuất khẩu phụ thuộc cao vào thị trường Mỹ. Ví dụ như Công ty May Sông Hồng (MSH) có 80% doanh thu xuất khẩu từ thị trường Mỹ, TNG (TNG) 46%, Tập đoàn Dệt May Việt Nam (VGT) 35%, Dệt May Thành Công (TCM) 25%. Savimex (SAV), một nhà sản xuất đồ gỗ lớn, có 50% doanh thu từ xuất khẩu là sang thị trường Mỹ.
Nhóm ngành khu công nghiệp được kỳ vọng sẽ tiếp tục hưởng lợi trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc gia tăng. Việc các doanh nghiệp tìm kiếm điểm đến thay thế cho chuỗi cung ứng có thể giúp Việt Nam thu hút thêm dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp và công nghệ phụ trợ. Với lợi thế về vị trí địa lý, hạ tầng ngày càng hoàn thiện và các chính sách thu hút đầu tư hấp dẫn, Việt Nam đang nổi lên như một trong những lựa chọn hàng đầu của các tập đoàn quốc tế.
Ngành năng lượng, đặc biệt là điện cũng sẽ phải đối mặt với nhiều biến động. Nếu Mỹ áp thuế quan lên Việt Nam, ngành năng lượng, đặc biệt là điện và năng lượng tái tạo, có thể sẽ gặp phải một số tác động tiêu cực như tăng chi phí nhập khẩu thiết bị và công nghệ, giảm khả năng cạnh tranh của năng lượng Việt Nam trên thị trường quốc tế, và làm giảm đầu tư từ các đối tác Mỹ. Tuy nhiên, với sự đẩy mạnh các chính sách hỗ trợ từ Chính phủ, ngành năng lượng trong nước có thể phát triển mạnh mẽ hơn, đặc biệt là trong việc sản xuất thiết bị năng lượng tái tạo và tìm kiếm cơ hội hợp tác với các đối tác khác ngoài Mỹ. Đồng thời, xu hướng chuyển đổi sang năng lượng sạch và bền vững sẽ mở ra cơ hội phát triển lâu dài cho các doanh nghiệp trong ngành, giúp giảm sự phụ thuộc vào nguồn năng lượng nhập khẩu và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Trong vài tuần qua, đại diện chính phủ Việt Nam và Mỹ đã nhiều lần gặp nhau để đàm phán các biện pháp thương mại mới và điều chỉnh chính sách nhằm đối phó với các rủi ro thuế quan tiềm ẩn. Ngoài việc giảm thuế nhập khẩu đối với hàng hóa Mỹ, chính phủ Việt Nam đã phê duyệt các thỏa thuận mới cho phép các tập đoàn Mỹ hoạt động tại Việt Nam. Các biện pháp này được kỳ vọng sẽ giúp thúc đẩy nhập khẩu hàng hóa Mỹ và giảm thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ trong thời gian tới.
