Ba năm trước, Intel giá trị gấp đôi hiện tại trong khi Tổng giám đốc điều hành Pat Gelsinger ráo riết thực hiện các thương vụ mua lại.

Hiện tại, chính Intel lại trở thành mục tiêu thâu tóm - dấu hiệu cho thấy những bước đi sai lầm về mặt chiến lược đang định hình lại vận mệnh công ty bán dẫn danh tiếng nhất nước Mỹ.

Ngỏ ý muốn mua lại Intel từ phía Qualcomm phản ánh một yếu điểm chưa từng có trong lịch sử 56 năm. Các vấn đề bắt đầu từ thất bại trong sản xuất trước khi Gelsinger lên nắm quyền và chúng đã trở nên tồi tệ hơn khi CEO theo đuổi chiến lược xoay chuyển tốn kém nhưng không thể đoán trước đà bùng nổ của AI.

Angelo Zino, một nhà phân tích kỳ cựu trong ngành tại CFRA Research cho biết: “Trong 2-3 năm qua, sự chuyển dịch sang AI thực sự là ‘đinh đóng vào quan tài’ đối với họ. Họ không có đủ năng lực phù hợp”.

Ý tưởng gã khổng lồ sản xuất chip điện thoại thông minh mua lại Intel gần như là điều không thể tưởng tượng. Intel từng thống trị trong nhiều thập kỷ với tư cách là công ty bán dẫn có giá trị nhất thế giới. Chip của hãng gần như có mặt ở khắp mọi nơi, từ máy tính cá nhân đến máy chủ. Trong một ngành mà sự chuyên môn hóa ngày càng trở thành chuẩn mực, đây là công ty hiếm hoi cùng thiết kế và sản xuất chip, thậm chí dẫn đầu thị trường thời bấy giờ.

Vào thời điểm Gelsinger trở thành CEO vào đầu năm 2021, Intel đã mất đi một phần sức hút và tụt hậu hẳn so với các đối thủ Châu Á trong cuộc đua sản xuất chip có hiệu suất nhanh. Gelsinger, giám đốc công nghệ đầu tiên của công ty, đã có kế hoạch khôi phục lại sự tự tin mà Intel từng có dưới thời các giám đốc như Andy Grove và Paul Otellini.

Để làm được như vậy, Intel sẽ phải bắt kịp các đối thủ châu Á là Taiwan Semiconductor Manufacturing Co. và Samsung Electronics. Ông Gelsinger đã chi mạnh tay xây dựng hoạt động sản xuất của Intel và bán năng lực sản xuất đó cho các công ty thuần thiết kế như Qualcomm—phá vỡ cái gọi là doanh nghiệp đúc mà TSMC và Samsung thống trị.

Đây là canh bạc tốn kém và đầy tham vọng, nhưng dường như đã có đủ các yếu tố để thành công: một doanh nghiệp cốt lõi mạnh về sản xuất chip kết hợp với một loạt các doanh nghiệp phụ giúp hỗ trợ giai đoạn tăng trưởng tiếp theo của Intel.

Gelsinger nhanh chóng tìm cách sử dụng các nguồn lực tài chính, tham gia vào các cuộc đàm phán để mua GlobalFoundries với giá khoảng 30 tỷ USD vào mùa hè sau khi ông tiếp quản. Thỏa thuận đó thất bại, nhưng trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 8 năm 2021, vị CEO cho biết Intel vẫn sẽ tiếp tục mua lại.

“Sẽ có sự hợp nhất trong ngành. Xu hướng đó sẽ tiếp tục và tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ là một bên hợp nhất”.

Cuối cùng, vị CEO này quyết định mua lại Tower Semiconductor, một nhà sản xuất chip theo hợp đồng khác, với giá hơn 5 tỷ USD, dù cho thỏa thuận đó đã bị hủy bỏ vào năm ngoái vì không nhận được sự chấp thuận.

Lúc này, AI bắt đầu cất cánh. Sự bùng nổ đã chuyển nhu cầu từ bộ xử lý trung tâm của Intel sang bộ xử lý đồ họa của Nvidia, công ty có thiết kế khác biệt phù hợp hơn với việc tạo và triển khai các hệ thống AI tinh vi nhất. Trong khi các công ty công nghệ cầu xin chip AI khan hiếm của Nvidia, nhiều bộ xử lý của Intel đã nằm trên kệ.

Gelsinger buộc phải cắt giảm chi phí để duy trì nỗ lực xoay chuyển tình thế, đồng thời sa thải hàng nghìn nhân viên bắt đầu từ năm 2022 và cắt giảm cổ tức vào năm ngoái. Tháng trước, Gelsinger cho biết sẽ sa thải 15.000 nhân viên, cắt giảm chi phí 10 tỷ USD vào năm tới và hủy bỏ cổ tức.

“Sự gia tăng AI vượt quá những gì tôi nghĩ”, Gelsinger cho biết vào thời điểm đó, gọi việc cắt giảm là “điều khó khăn nhất từng làm trong sự nghiệp của mình”.

Tuần trước, Intel công bố những động thái mới, bao gồm việc kiểm soát chi tiêu nhiều hơn và tách biệt hoạt động thiết kế và sản xuất/.

“Chúng ta cần phải đấu tranh cho từng inch và làm tốt hơn bao giờ hết”, Gelsinger nói với các nhân viên. “Bởi vì đó là cách duy nhất để làm dịu những lời chỉ trích”.

Theo các chuyên gia, triển vọng về một bước ngoặt tích cực trong vận may của Intel đang thu hẹp, song vẫn có thể xảy ra. Việc cắt giảm chi phí có thể giúp công ty vượt qua khó khăn, dù giá cổ phiếu giảm khiến Intel dễ tổn thương hơn trước.

Tính đến thời điểm đóng cửa phiên giao dịch ngày thứ Năm, cổ phiếu của Intel đã giảm gần 70% so với mức giá vào đầu năm 2020. Để so sánh, cổ phiếu của Nvidia đã tăng hơn 18 lần trong cùng khoảng thời gian.

Stacy Rasgon, một nhà phân tích tại Bernstein Research, cho biết tương lai của Intel phụ thuộc vào sự thành công hay thất bại của công nghệ sản xuất chip thế hệ tiếp theo, dự sẽ đi vào sản xuất vào năm tới. Intel hy vọng sẽ vượt qua các đối thủ, ít nhất là về mặt công nghệ.

Hiện tại, Intel vẫn có một vấn đề cơ bản không thể giải quyết: Hoạt động kinh doanh chip cốt lõi khó có thể phục hồi nhanh chóng trong bối cảnh chi tiêu mạnh mẽ liên tục cho chip AI. Rasgon cho biết: “Chúng ta có thể tranh luận về việc chiến lược này đúng hay sai, nhưng vấn đề là hoạt động kinh doanh cốt lõi không hỗ trợ cho con đường này. Có thể đã quá muộn để họ dừng lại”.

Đối với Qualcomm, việc mua lại Intel có thể giúp công ty này tiến vào các phân khúc mới của ngành công nghiệp chip. Qualcomm chuyên về chip điện thoại di động và đã xây dựng danh mục chip ô tô và internet vạn vật trong những năm gần đây. Intel sẽ bổ sung một loạt chip lớn cho máy tính cá nhân và máy chủ. Vẫn chưa rõ liệu Qualcomm có giữ lại hoạt động sản xuất của Intel trong bất kỳ thỏa thuận nào hay không.

Theo: WSJ, The NY Times