Cặp đôi Clint và Rachel Wells sống ở Normal, tiểu bang Illinois của Mỹ đang có nhu cầu thay xe. Họ có thể chọn xe điện, nhưng lại có nhiều lý do hơn để chọn xe xăng. Clint Wells cho biết anh muốn ủng hộ xe điện, nhưng cuối cùng cả hai đã quyết định chọn thứ “vừa túi tiền”. Họ mua chiếc Honda Accord động cơ xăng có giá 19.000 USD, thay vì những mẫu xe điện có giá lên tới 69.000 USD.
Cho dù Tổng thống Joe Biden đưa ra mục tiêu đầy tham vọng là xe điện sẽ chiếm một nửa tổng số ô tô mới bán ra ở Mỹ vào năm 2030, gia đình Wells cũng như hàng triệu người Mỹ khác vẫn lựa chọn tiếp tục mua xe xăng. Năm ngoái, tỷ lệ xe điện bán ra mới chỉ chiếm 9,5%.
Thuế phí và mối lo về phạm vi hoạt động cũng như cơ sở hạ tầng trạm sạc khiến người tiêu dùng bớt hào hứng với xe điện, thậm chí cả với những người yêu thích sống xanh.
Doanh số bán xe điện đã bắt đầu chậm lại. Nhiều nhà sản xuất ô tô đang xem xét lại kế hoạch sản xuất, cắt giảm số lượng xe điện mà họ dự định tạo ra cho thị trường Mỹ để chuyển sang sử dụng ô tô động cơ đốt trong và xe hybrid.
Xe điện “mắc kẹt” giữa hai ưu tiên của Mỹ
Xe điện cũng đứng giữa hai ưu tiên của chính quyền Tổng thống Biden. Đó là giải quyết vấn đề khí hậu và bảo vệ việc làm của người Mỹ. Ông Biden đã cam kết vào năm 2030 sẽ giảm lượng khí thải nhà kính của Mỹ xuống 50-52% so với mức năm 2005. Việc áp dụng rộng rãi xe điện là một phần quan trọng trong tham vọng đó.
Nhưng ông muốn đạt được điều đó mà không cần nhập khẩu xe điện từ Trung Quốc. Washington đã đưa ra chính sách nhằm đánh thuế các nhà sản xuất ô tô, pin và các linh kiện khác của Trung Quốc, đồng thời hạn chế ưu đãi liên bang đối với người mua sản phẩm của nước này.
Đây là ý tưởng nhằm phát triển chuỗi cung ứng của riêng nước Mỹ. Nhưng các nhà phân tích cho rằng điều này sẽ chỉ khiến giá xe điện tăng cao. Điều đó có thể cản trở doanh số bán hàng và dẫn đến việc Mỹ tụt lại phía sau Trung Quốc và Châu Âu trong việc áp dụng xe điện.
Khoản giảm trừ thuế lên tới 7.500 tỷ USD được dành cho người mua xe điện, nhưng với điều kiện đó là những chiếc ô tô được sản xuất tại Mỹ và các thành phần quan trọng trong xe cũng có nguồn gốc từ Mỹ. Điều đó có nghĩa là rất ít xe đủ điều kiện nhận được tối đa ưu đãi thuế. Trên thực tế, chỉ có 12 mẫu xe thực sự có thể mang lại cho người tiêu dùng đầy đủ mức ưu đãi 7.500 USD.
Tháng trước, chính quyền Tổng thống Biden đã tiến một bước xa hơn trong việc bổ sung các mức thuế mới đối với hàng tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc. Trong đó, Mỹ tăng 100% thuế nhập khẩu đối với xe điện Trung Quốc, tăng gấp 3 lần mức thuế đối với pin lithium-ion của Trung Quốc lên 25% và áp dụng mức thuế 25% đối với than chì - nguyên liệu được sử dụng để sản xuất pin.
Trung Quốc là quốc gia đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng pin xe điện. Các công ty như BYD và CATL đã phát triển năng lực trong hơn một thập kỷ và chi phối việc xử lý các khoáng chất có trong pin lithium-ion, cũng như sản xuất các thành phần pin như cực âm và cực dương.
Theo dữ liệu được phân tích bởi Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các nhà sản xuất ô tô có trụ sở tại Mỹ đang nhập khẩu ngày càng nhiều pin từ Trung Quốc. Trong quý 1 năm 2024, hơn 70% pin ô tô nhập khẩu vào Mỹ có nguồn gốc từ Trung Quốc.
Thuế quan sẽ làm tăng chi phí của các nhà sản xuất ô tô ở Mỹ và chi phí đó có thể sẽ bị đẩy sang cho người tiêu dùng. Vì không có quốc gia nào có sẵn số lượng lớn nguyên liệu và linh kiện ngoại trừ Trung Quốc. Tuy nhiên, Mỹ không muốn câu chuyện xe điện lặp lại như những gì đã xảy ra với tấm pin mặt trời.
Rào cản khiến người tiêu dùng ngần ngại
Như đã nhắc ban đầu, xe điện phải đối mặt với nhiều rào cản trong việc áp dụng đại trà. Giá cả, thiếu trạm sạc và lo ngại về phạm vi hoạt động của xe là những lý do chung khiến người mua ở Mỹ ngần ngại.
Giá cho một chiếc xe điện mới bình quân gần 57.000 USD tính trong tháng 5, cao hơn so với mức giá trung bình của xe xăng là 48.000 USD. Theo Cox Automotive, xe điện cũ sẽ có giá rẻ hơn, khoảng 34.000 USD cho một chiếc xe dùng chưa đầy 5 năm. Nhưng chúng vẫn đắt hơn so với xe xăng cũ có giá khoảng 32.100 USD.
Các hãng xe điện như Tesla, Ford và Stellantis lần lượt hứa hẹn tung ra thị trường những mẫu siêu rẻ trong vài năm tới. Nhưng những mẫu xe này vẫn sẽ gặp trở ngại nếu thiếu trạm sạc. Sạc tại nhà là lựa chọn được nhiều người ưa chuộng, nhưng chỉ dành cho ai có điều kiện lắp đặt chúng ở nhà. Những người sống trong các khu chung cư ở các bang như California phụ thuộc nhiều hơn vào hệ thống sạc công cộng.
Những người mua tiềm năng cũng lo lắng xe điện của họ có thể không đi được xa trong một lần sạc. Trong khi xe điện phù hợp với những chuyến đi ngắn, nhiều người Mỹ lại cần di chuyển với quãng đường dài. Họ lo rằng có thể mất thêm thời gian đi lại hoặc thậm chí bị mắc kẹt. Yếu tố thời tiết cũng có thể làm giảm phạm vi hoạt động của xe.
Giám đốc điều hành John Bozzella của Alliance for Automotive Innovation cho biết tốc độ tăng trưởng của xe điện nhanh hơn tốc độ phát triển của trạm sạc. Ông nói rằng ngay cả khi có các ưu đãi về thuế và trợ cấp, ông không rõ ngành công nghiệp ô tô Mỹ sẽ mất bao lâu để có thể sản xuất những chiếc xe điện giá rẻ của Trung Quốc.
Cựu quan chức Mỹ Van Jackson hiện là giảng viên cấp cao về quan hệ quốc tế tại Đại học Victoria ở New Zealand cho biết xe điện vẫn cần giảm giá nếu muốn tăng trưởng. Ông cũng hoài nghi về việc loại bỏ các nhà sản xuất xe điện và linh kiện ra khỏi thị trường Mỹ liệu có giúp giảm giá ô tô và khuyến khích tiêu dùng hay không.
Theo FT
