Doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 50% vốn điều lệ trở lên không thể triển khai việc thoái vốn tại các doanh nghiệp đang bị lỗ, lỗ lũy kế, ảnh hưởng đến vốn đầu tư của doanh nghiệp.

Cụ thể, Bộ Tài chính đang xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 91/2015/NĐ-CP ngày 13/10/2015 về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 32/2018/NĐ-CP ngày 08/3/2018 của Chính phủ và Nghị định số 140/2020/NĐ-CP ngày 30/11/2020 của Chính phủ và lấy ý kiến của các đối tượng chịu tác động.

Theo dự thảo tờ trình Chính phủ về dự thảo Nghị định sửa đổi, Bộ Tài chính lấy dẫn chứng vướng mắc cơ chế từ trường hợp của Tổng công ty Hàng không Việt Nam - CTCP (Vietnam Airlines). Một trong những nội dung trong Đề án tổng thể các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho Vietnam Airlines vượt qua khủng hoảng do ảnh hưởng của dịch COVID-19 đó là có giải pháp thoái vốn tại Công ty cổ phần Hàng không Pacific Airlines.

Bộ Tài chính cho biết, qua các tờ trình và ý kiến chỉ đạo, Ủy ban Quản lý vốn đã chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước tại Vietnam Airlines sửa đổi, bổ sung điều lệ công ty để triển khai quy trình thoái vốn đầu tư tại các doanh nghiệp khác theo quy định với 3 phương thức gồm: đấu giá công khai; đấu giá công khai không thành công thì chào bán cạnh tranh; chào bán cạnh tranh không thành công thì thực hiện theo phương thức thỏa thuận.

Tuy nhiên, việc thực hiện phương thức đấu giá công khai không triển khai được do vướng các quy định liên quan tại điểm b khoản 1 Điều 15 Luật Chứng khoán năm 2019: “…1. Điều kiện chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng của công ty cổ phần bao gồm:... b) Hoạt động kinh doanh của 2 năm liên tục liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký chào bán”.

Bởi từ đầu những năm 2000, kết quả kinh doanh của Pacific Airlines liên tục thua lỗ. Năm 2022, Pacific Airlines tiếp tục ghi nhận lợi nhuận trước thuế lỗ 2.096 tỷ đồng.

Sau nhiều lần tái cơ cấu không thành công, Tập đoàn Hàng không quốc gia Úc Qantas Group chọn cách rút lui và tặng không 30% cổ phần tại Pacific Airlines cho Vietnam Airlines. Đến nay, Vietnam Airlines đang nắm 98% cổ phần của Pacific Airlines.

Từ những vướng mắc nêu trên, Bộ Tài chính cho rằng doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 50% vốn điều lệ trở lên không thể triển khai việc thoái vốn tại các doanh nghiệp đang bị lỗ, lỗ lũy kế, ảnh hưởng đến vốn đầu tư của doanh nghiệp.

Do đó, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi Nghị định 91 để tháo gỡ vướng mắc, xây dựng cơ sở pháp lý, giúp doanh nghiệp thoái vốn nhà nước khi công ty con kinh doanh thua lỗ.

Cụ thể, dự thảo bổ sung quy định, trường hợp thoái vốn tại công ty cổ phần có vốn góp của doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ mà công ty cổ phần đó không đảm bảo hoạt động kinh doanh của 2 năm liên tục liền kề trước năm tổ chức thoái vốn phải có lãi, đồng thời không có lỗ lũy kế tính đến năm tổ chức thoái vốn, cơ quan đại diện chủ sở hữu chỉ đạo người đại diện phần vốn nhà nước được lựa chọn việc chuyển nhượng cổ phần tại công ty cổ phần đó theo quy định tại khoản 2 Điều 127 Luật Doanh nghiệp năm 2020.

Trình tự, thủ tục, thẩm quyền thoái vốn thực hiện theo quy định pháp luật về quản lý, sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp.

Bên cạnh đề xuất mở cơ chế thoái vốn nhà nước, Bộ Tài chính cũng đề xuất xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 91 tập trung theo hướng: quy định đối với doanh nghiệp là công ty cổ phần do Nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết, phần lợi nhuận còn lại được chia cổ tức cho cổ đông bằng tiền mặt hoặc bằng cổ phiếu.

"Việc chia cổ tức bằng cổ phiếu chỉ được áp dụng đối với công ty cổ phần thực hiện các dự án quan trọng quốc gia được cấp có thẩm quyền phê duyệt và được Thủ tướng Chính phủ chấp thuận được chia cổ tức bằng cổ phiếu", Bộ Tài chính nêu rõ.

Trước đó, Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Tổng công ty Cảng Hàng không - CTCP (ACV) đã có các công văn về việc thực hiện phân phối lợi nhuận sau thuế theo quy định.

Trong đó, Ủy ban Quản lý vốn đã kiến nghị cho phép ACV được chia cổ tức bằng cổ phần để giúp ACV tăng thêm nguồn vốn tự có, thực hiện các dự án quan trọng quốc gia, dự án lớn như: dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành, nhà ga hành khách T3 Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, mở rộng nhà ga T2 Cảng hàng không quốc tế Nội Bài…

Bởi nếu thực hiện theo quy định cũ, ACV sẽ không đáp ứng nhu cầu vốn còn thiếu hiện có để đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ đầu tư, xây dựng, đặc biệt là dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành giai đoạn 1 phải hoàn thành đưa vào khai thác năm 2025.

Trong trường hợp này, ACV sẽ phải triển khai vay các tổ chức tín dụng, dẫn tới việc tăng rủi ro trong hoạt động đầu tư, giảm hiệu quả dự án và giảm hiệu quả hoạt động của ACV.