Phản hồi đối với những kiến nghị, đề xuất, phản ánh liên quan đến chính sách phát triển loại hình điện mặt trời áp mái tại cuộc gặp mặt đầu xuân của Thường trực Chính phủ với các doanh nghiệp nhà nước tiêu biểu, Bộ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh “không thể phát triển một cách ngẫu hứng hay ồ ạt điện mặt trời áp mái”.

Theo ông Diên, về cơ chế phát triển điện mặt trời áp mái, tổng nguồn điện của quốc gia đến năm 2030 đã được xác định rất rõ, trong đó cơ cấu nguồn điện được phân bổ rõ.

“Nếu bây giờ chúng ta phát triển mạnh điện mặt trời áp mái trong khi không điều tiết được, không có được nguồn điện nền đủ bảo đảm huy động ổn định hệ thống điện, đây là một thách thức, và có thể nói là các quốc gia trên thế giới kể cả những quốc gia phát triển cũng không thể phát triển một các ngẫu hứng hay ồ ạt điện mặt trời áp mái”, Bộ trưởng Diên cho biết.

Cũng theo ông Diên, nếu điện áp mái mà không có lưới, không lệ thuộc vào hệ thống điện quốc gia, không sử dụng vào nguồn điện nguồn quốc gia thì đó là bình thường, nhưng nếu vừa sử dụng nguồn điện quốc gia, vừa khai thác, phát triển điện áp mái thì đó là một thách thức không hề nhỏ đối với an ninh năng lượng điện của mỗi quốc gia.

Đề xuất điện mặt trời áp mái được bán cho EVN với giá 0 đồng

Tại Dự thảo Nghị định mới đây, Bộ Công Thương đề xuất người dân đầu tư điện mặt trời mái nhà tự dùng được kết nối với hệ thống điện quốc gia và bán sản lượng dư cho EVN, nhưng với giá 0 đồng. Điện dư thừa cũng không được phép bán cho các tổ chức, cá nhân khác. Thậm chí, cơ quan soạn thảo còn dự kiến bổ sung quy định để người dân lắp đặt thiết bị hạn chế tối đa phát lên hệ thống.

Nguyên nhân chính được Bộ Công Thương lý giải là lượng điện dư thừa có thể ảnh hưởng tới an toàn, an ninh hệ thống điện.

Hiện năng lượng mặt trời phụ thuộc vào bức xạ mặt trời và yếu tố thời tiết nhưng đây là các yếu tố bất định. Khi không có bức xạ mặt trời (mây, mưa hoặc ban đêm), lưới điện quốc gia vẫn phải bảo đảm cấp đủ điện. Điều này dẫn đến thay đổi, tăng giảm nhanh của hệ thống, khiến nguồn điện chạy nền không ổn định. Như vậy, theo Bộ Công Thương, cần phải có sự quản lý, giám sát của nhà nước để đảm bảo vận hành an toàn.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý cũng muốn kiểm soát tổng quy mô công suất trên cả nước theo Quy hoạch điện VIII được Thủ tướng phê duyệt.

Cụ thể, đến năm 2030, nguồn điện mặt trời mái nhà được tăng 2.600 MW. Đến cuối tháng 7, còn hơn 1.000 hệ thống điện mặt trời mái nhà với tổng công suất 399,96 MW đã được liên kết với lưới điện chờ bổ sung vào quy hoạch.

Do đó, tổng công suất còn lại được kết nối hệ thống từ nay đến 2030 chỉ còn khoảng 2.200 MW. "Khi tổng công suất vượt 2.600 MW sẽ ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn điện của hệ thống", Bộ Công Thương nêu.

Bình luận về đề xuất nói trên của Bộ Công thương, một số chuyên gia cho rằng những đề xuất như hiện tại đồng nghĩa các chính sách của Nhà nước chưa khuyến khích các hoạt động kinh doanh mua bán điện năng lượng mặt trời mái nhà của các tổ chức, cá nhân nhỏ lẻ, bao gồm cả bán cho EVN.

Thực tế, điện từ các tấm pin mặt trời khi không sử dụng hết sẽ phải xả để vận hành ổn định nguồn điện, không hại thiết bị. Nghĩa là, khi không phát lên lưới, người dân phải đầu tư thêm hệ thống lưu trữ, dẫn đến tăng chi phí đầu tư, tăng nguồn lực xã hội khi xử lý môi trường sau này.

Theo tính toán của chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng lưu trữ, người cũng đang tư vấn cho doanh nghiệp ở Việt Nam, một dự án trạm dịch vụ dừng đỗ xe có diện tích 8.000 m2 có thể lắp tối đa giàn pin 2.000 m2. Doanh nghiệp đầu tư trạm dừng này sẽ phải bỏ ra hơn 2 tỷ đồng cho hệ thống điện quang và hơn 5 tỷ đồng cho hệ thống lưu trữ để có thể sử dụng vào ban đêm.

Với hộ gia đình, công ty nhỏ có thể bỏ ra 40-50 triệu đồng cho một hệ thống năng lượng mặt trời 1-3 kW với giàn pin 10-30 m2. Chi phí có thể tăng gấp đôi nếu đầu tư hệ thống tương tự nhưng có lắp đặt thiết bị lưu trữ. Chi phí đầu tư tăng làm kéo dài thời gian thu hồi vốn. Với khoản đầu tư ban đầu 100 triệu đồng, nếu một hộ gia đình sử dụng điện 2-3 triệu đồng một tháng, sẽ mất khoảng 3-5 năm để hoàn vốn thay vì chỉ 2 năm như trước.