Một số điều kiện để hưởng chính sách về nhà ở xã hội tại dự thảo Nghị định về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã được nới lỏng hơn để người dân có thể dễ tiếp cận loại hình nhà ở này.
Trong đó, Chính phủ đang đề xuất nâng điều kiện về thu nhập của người mua nhà lên bình quân mỗi tháng 15 triệu đồng, tăng 4 triệu đồng so với mức đang áp dụng. Thời hạn xác định thu nhập là trong 3 năm trước liền kề năm được xét mua, thuê nhà ở xã hội.
Theo quy định hiện hành, điều kiện để hưởng chính sách về nhà ở xã hội là mọi thành viên trong gia đình thu nhập thuộc diện thường xuyên không phải nộp thuế thu nhập cá nhân - tức không quá 11 triệu đồng một tháng. Mức này được đánh giá không còn phù hợp với hiện nay vì giá nhà ở xã hội cũng đã tăng mạnh so với trước đây.
Lãnh đạo một số địa phương có tình trạng "ế" nhà ở xã hội cũng từng cho biết công nhân thu nhập 9-10 triệu - đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, nhưng khó đáp ứng khả năng tài chính bởi còn phải dành dụm gửi tiền về quê cho gia đình, trang trải sinh hoạt phí.
Dự thảo mới cũng không còn đề cập đến việc phải có hộ khẩu hay đăng ký tạm trú khi đăng ký thuê, mua nhà ở xã hội tại địa phương. Thay vào đó, vợ hoặc chồng của người đăng ký thuê, mua nhà ở xã hội chỉ cần chưa có tên trong giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, đất tại tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương - nơi có dự án nhà ở xã hội đó.
Trong trường hợp đã có nhà, người dân vẫn có thể được hưởng chính sách về nhà ở xã hội nếu diện tích nhà ở bình quân của những người đăng ký thường trú tại căn nhà đó dưới 15 m2 sàn một người. Mức này tương đương với một số nước trong khu vực. Quy định hiện tại là dưới 10 m2 sàn một người.
Theo đó, TS. Vũ Đình Ánh nhận định, với thu nhập bình quân của người lao động hiện nay lại được đặt trong bối cảnh kinh tế khó khăn, lạm phát tăng cao kéo chi phí cuộc sống từ học phí, điện, nước, xăng dầu,… đến dịch vụ y tế đều tăng cao hiện nay thì bài toán nhà ở cho những người đang thuộc diện được mua nhà ở xã hội hiện nay lo cuộc sống thường nhật còn khó huống chi là có tích lũy đủ để mua được nhà.
Thực tế cho thấy, những năm qua, khoảng cách giữa thu nhập bình quân người dân và giá nhà liên tục được nới rộng khiến giấc mơ “an cư” của không ít bộ phận người lao động ngày càng trở nên xa vời.
Theo một khảo sát của trang batdongsan.com.vn vào khoảng giữa năm 2023, giá rao bán trung bình các loại hình nhà ở Hà Nội hiện nay là 22,8 tỷ đồng/căn với nhà mặt phố, 17,8 tỷ đồng/căn với biệt thự, 6,3 tỷ đồng/căn với nhà riêng và 3,1 tỷ đồng/căn đối với căn hộ chung cư.
Theo mức giá trên, ước tính thu nhập bình quân của người dân tại Hà Nội năm 2023 là 135 triệu đồng/năm. Nếu dùng toàn bộ thu nhập nói trên (không chi phí ăn uống, sinh hoạt, học tập, y tế,…) để mua nhà thì để sở hữu một căn nhà mặt phố tại Hà Nội, người dân cần làm việc 169 năm, sở hữu biệt thự thì cần 132 năm, mua nhà riêng sẽ mất 47 năm, còn mua căn hộ chung cư mất 23 năm.
