Theo Luật Nhà ở 2023 (số 27/2023/QH15), để được mua hoặc thuê nhà ở xã hội, người dân cần đáp ứng một số điều kiện về đối tượng, thu nhập và tình trạng nhà ở.
Trước hết, về đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội, Luật Nhà ở năm 2023 đã mở rộng đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội từ 10 nhóm lên 12 nhóm, quy định cụ thể tại Điều 76.
Theo đó, những người có công với cách mạng, thân nhân liệt sĩ thuộc diện được hỗ trợ cải thiện nhà ở theo Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng là một trong những đối tượng được ưu tiên. Bên cạnh đó, các hộ gia đình nghèo, cận nghèo tại khu vực nông thôn, đặc biệt là những hộ sinh sống tại vùng thường xuyên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, biến đổi khí hậu, cũng được xem xét hỗ trợ. Tại khu vực đô thị, các hộ gia đình nghèo, cận nghèo và những người có thu nhập thấp cũng thuộc diện được hưởng chính sách này.
Ngoài ra, công nhân, người lao động đang làm việc tại các doanh nghiệp, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã trong và ngoài khu công nghiệp cũng có thể tiếp cận nhà ở xã hội. Nhóm đối tượng khác bao gồm sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan thuộc lực lượng vũ trang nhân dân, công nhân công an, công chức, công nhân và viên chức quốc phòng đang phục vụ tại ngũ, cùng với những người làm công tác cơ yếu hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, cán bộ, công chức, viên chức theo quy định của pháp luật cũng có quyền đăng ký mua hoặc thuê nhà ở xã hội.
Những người đã trả lại nhà công vụ theo quy định (trừ trường hợp bị thu hồi do vi phạm) cũng nằm trong danh sách được hưởng chính sách này. Đồng thời, các hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất, buộc phải giải tỏa, phá dỡ nhà ở theo quy định của pháp luật mà chưa được bồi thường bằng nhà ở hoặc đất ở cũng được hỗ trợ.
Ngoài ra, học sinh, sinh viên các học viện, trường đại học, cao đẳng, dạy nghề, trường chuyên biệt theo quy định của pháp luật, cũng như học sinh trường dân tộc nội trú công lập, có thể được xem xét bố trí nhà ở xã hội. Cuối cùng, doanh nghiệp, hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã trong khu công nghiệp cũng thuộc diện được hưởng chính sách này.
Về điều kiện cư trú, người mua nhà ở xã hội phải có hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú dài hạn tại Hà Nội (tối thiểu một năm). Bên cạnh đó, phải thuộc diện chưa có nhà ở hoặc có nhà nhưng diện tích bình quân đầu người thấp hơn mức tối thiểu theo quy định.
Theo Nghị định số 100/2024/NĐ-CP, mức diện tích này được xác định là dưới 15m2 sàn/người. Diện tích bình quân đầu người được tính bằng tổng diện tích sử dụng của nhà ở chia cho tổng số thành viên trong hộ gia đình, bao gồm người đứng đơn, vợ hoặc chồng, cha mẹ (nếu có) và các con (nếu có) có đăng ký thường trú tại căn nhà đó.
Ví dụ, nếu một gia đình có bốn người và căn nhà hiện tại có diện tích 50 m2, thì diện tích bình quân đầu người sẽ là 12,5 m2/người, thấp hơn mức quy định 15 m2/người, đồng nghĩa với việc gia đình này có thể đủ điều kiện để đăng ký mua nhà ở xã hội.
Mặt khác, thu nhập không được vượt quá mức chịu thuế thu nhập cá nhân thường xuyên.
Hà Nội đang phát triển các dự án nhà ở xã hội ra sao?
Theo Sở Xây dựng Hà Nội, từ nay đến năm 2026, thành phố dự kiến hoàn thành 11 dự án nhà ở xã hội, cung cấp gần 6.000 căn hộ, tương đương 345.000 m2 sàn. Đặc biệt, huyện Đông Anh đang triển khai 7 dự án nhà ở xã hội tại các xã Đại Mạch, Mai Lâm, Kim Chung và Tiên Dương.
Trong đó, dự án tại ô đất CT3, Khu đô thị mới Kim Chung, xã Kim Chung, đã được khởi công vào ngày 3/3/2025, do liên danh Tổng Công ty Đầu tư và Phát triển nhà Hà Nội (Handico) và Tổng Công ty Viglacera làm chủ đầu tư, dự kiến cung cấp khoảng 1.104 căn hộ.
Ngoài ra, huyện Thường Tín cũng đang triển khai 5 dự án nhà ở xã hội với tổng mức đầu tư khoảng 1.364,5 tỷ đồng, theo Kế hoạch phát triển nhà ở của thành phố giai đoạn 2021-2025.
Để đạt mục tiêu phát triển nhà ở xã hội, Hà Nội đang tập trung đẩy nhanh tiến độ các dự án đang triển khai, phát triển dự án mới và đề xuất quỹ đất mới cho xây dựng nhà ở xã hội.
Thành phố đã phân chia thành 3 nhóm dự án để tháo gỡ vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ, bao gồm: 14 dự án đang triển khai xây dựng; 11 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, đang triển khai xây dựng; 39 dự án đang thực hiện thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư, cũng như đề xuất chấm dứt hoạt động để lựa chọn nhà đầu tư khác theo quy định.
