Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, 8 tháng đầu năm 2023, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân tăng 3,1% (từ mức 4,89% hồi đầu năm) và lạm phát cơ bản bình quân 8 tháng tăng 4,57% so với cùng kỳ, giảm đáng kể từ mức tăng 5,21% hồi đầu năm.

Với xu hướng hạ nhiệt khá rõ nét trong 8 tháng đầu năm 2023, TS. Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV cho rằng, CPI bình quân cả năm 2023 sẽ ở mức 3-3,5%, thấp hơn mức mục tiêu 4,5%, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tạo dư địa chính sách thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Trong giai đoạn từ năm 2023-2025, TS. Cấn Văn Lực và nhóm chuyên gia của Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV tính toán với các yếu tố hỗ trợ đang chiếm ưu thế như xu hướng hạ nhiệt của giá hàng hóa – dịch vụ thế giới, sự chủ động, đảm bảo nguồn cung các mặt hàng thiết yếu; lộ trình tăng giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý được điều tiết hợp lý, lãi suất giảm, tỷ giá cơ bản ổn định, cung tiền vừa phải và vòng quay còn chậm,… CPI bình quân giai đoạn từ năm 2023-2025 dự kiến ở mức 3,6-3,8% (kịch bản cơ sở) và CPI bình quân giai đoạn 5 năm 2021-2025 ở mức 3,1-3,2%, tương đương giai đoạn 2016-2020 và duy trì mức ổn định dài hạn dưới 4%.

Tuy nhiên, ông Lực cũng lưu ý, các yếu tố gây áp lực lạm phát (cả chi phí đẩy và cầu kéo) vẫn tiềm ẩn như: Giá dầu và giá hàng hóa thế giới dù hạ nhiệt song còn cao; hiệu ứng giảm giá xăng dầu và giá nguyên vật liệu nhập khẩu đến các nhóm hàng hóa khác chậm hơn so với hiệu ứng tăng giá của các mặt hàng do Nhà nước quản lý như giá điện, lương cơ sở, dịch vụ y tế, giáo dục...; cung tiền, tín dụng, vòng quay tiền và tổng cầu sẽ tăng cao hơn vào chu kỳ cuối năm 2023 và giai đoạn 2024-2025, cùng với đà phục hồi của kinh tế thế giới và Việt Nam.

Với kịch bản cơ sở, CPI bình quân giai đoạn năm 2023-2025 tăng 3,5-3,7% tính đến giá xăng dầu trong nước giảm (do giá dầu thế giới dự kiến giảm khoảng 20-25% so với với giai đoạn từ năm 2021-2022); giá hàng hóa thiết yếu cơ bản ổn định; giá hàng hóa tiêu dùng gia đình tăng nhẹ 5-7% (do độ trễ tác động của tăng giá điện, phí giáo dục, y tế...); giá hàng hóa do Nhà nước quản lý tăng bình quân khoảng 5% (đối với các hàng hóa chưa tăng hoặc đã tăng thấp hơn dự kiến trong năm 2023); yếu tố tiền tệ (cung tiền, tỷ giá) dự kiến tương đương năm 2023 và trong tầm kiểm soát, tác động không quá lớn đến CPI (chỉ khoảng 0,3-0,5 điểm %).

Với kịch bản tích cực, CPI bình quân giai đoạn năm 2023-2025 dự kiến tăng 3-3,3% khi giá xăng dầu giảm mạnh nhờ giá hàng hóa thế giới thấp hơn dự kiến; giá nhiều hàng hóa thiết yếu giảm nhờ các biện pháp chủ động, hiệu quả trong lưu thông, điều tiết giá cả hàng hóa, ổn định tâm lý người dân, giữ vững vị thế an ninh lương thực và an ninh năng lượng; giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý tăng thấp hơn dự kiến (dưới 5%), tăng trưởng tín dụng thấp hơn kịch bản cơ sở (chỉ khoảng 9-10%) song vẫn đảm bảo tăng trưởng, tỷ giá ổn định, mức độ tác động của yếu tố tiền tệ tới CPI khá nhỏ (dưới 0,3 điểm %).

Còn với kịch bản tiêu cực, CPI bình quân giai đoạn năm 2023-2025 có thể tăng 3,5 - 4% (hoặc có thể cao hơn) nếu tính đến giá xăng dầu trong nước tăng (do dư địa giảm thuế phí thu hẹp, giá dầu thế giới ở mức cao hơn dự báo hoặc mức giảm chỉ dưới 5%); giá một số mặt hàng tiêu dùng gia đình tăng (nhu cầu tăng, thu nhập tăng cùng với đà phục hồi kinh tế; chi phí vận tải, logistics tăng trở lại...); giá các mặt hàng do Nhà nước quản lý tăng mạnh hơn dự kiến (cao hơn 5% và tăng cùng một thời điểm); cung tiền, tỷ giá tăng cao hơn kịch bản cơ sở, tác động làm CPI tăng thêm 0,4 - 0,6 điểm % hoặc cao hơn.