Tại diễn đàn Kinh tế - xã hội Việt Nam 2023 với chủ đề “Tăng cường năng lực nội sinh, kiến tạo động lực cho tăng trưởng và phát triển bền vững” ngày 19/9, chia sẻ về định hướng của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) trong điều hành chính sách tiền tệ, tín dụng từ nay cho tới cuối năm, Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú nhìn nhận, chưa bao giờ việc điều hành chính sách tiền tệ khó khăn như thời gian qua.
Theo Phó thống đốc, việc điều hành chính sách tiền tệ của các quốc gia khác trên thế giới đã ảnh hưởng đến điều hành chính sách tiền tệ của Việt Nam, nhất là sau hai năm đại dịch COVID và tình hình sản xuất của thế giới.
Do đó, ông Đào Minh Tú cho rằng, điều hành chính sách tiền tệ thời gian qua rất linh hoạt, thận trọng, chắc chắn, thực hiện các mục tiêu của Quốc hội và Chính phủ, đặc biệt là phối hợp với các chính sách vĩ mô khác để đảm bảo sự cạnh tranh cũng như đảm bảo sự phấn đấu của các ngân hành thương mại (NHTM) và các doanh nghiệp trong nền kinh tế.
Lãnh đạo NHNN khẳng định điều hành lãi suất là khó nhất trong điều hành kinh tế của lĩnh vực ngân hàng, tiền tệ. Căn cứ theo chỉ đạo của Chính phủ và căn cứ vào tình hình thực tế của nền kinh tế, từ đầu năm đến nay đã 4 lần giảm lãi suất điều hành. Đồng thời, thông qua những công cụ của mình để tạo dư địa, thanh khoản cho thị trường, để các NHTM có vốn rẻ cho vay ra thị trường, nới rất rộng công cụ hạn mức tín dụng trong năm 2023.
Phó thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh, hạn mức tăng trưởng tín dụng chính là công cụ để điều tiết nền kinh tế và điều tiết chung việc tăng trưởng tín dụng để kiểm soát lạm phát. Năm 2023, NHNN đã nới rất rộng, tạo thông điệp rằng tín dụng sẵn sàng hỗ trợ và mở rộng cho các doanh nghiệp.
Ông Đào Minh Tú khẳng định, thời gian tới, NHNN sẽ tiếp tục duy trì quan điểm điều hành như hiện tại và có thể mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia trong nước, quốc tế, dư địa chính sách tiền tệ cho đến nay còn rất ít.
Theo Phó thống đốc Đào Minh Tú, từ tháng 2/2022 đến nay, Mỹ đã 11 lần điều chỉnh tăng lãi suất và đang duy trì mức 5,5%, cao nhất trong 40 năm qua. Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) cách đây một tuần cũng đã tăng lãi suất lần thứ 6 trong năm 2023 và duy trì mức lãi suất 4,5%, mức cao nhất kể từ khi ECB được thành lập. Trong khi đó, mặt bằng lãi suất trong nước đang có xu hướng giảm dần.
Hiện lãi suất cho vay bình quân khoảng 7,9%/năm đối với cho vay mới, lãi suất huy động là 4,7%/năm. Với các món vay chưa đến kỳ hạn trả nợ thì lãi suất cho vay là 9,4%/năm, lãi suất huy động cũ là 6,5%/năm. Việc giảm lãi suất cũng phải từng bước và chắc chắn có độ trễ bởi vì có những khoản cho vay 1 - 2 năm mới thu nợ hay những khoản tiền gửi vài năm mới đáo hạn.
“Việc giảm lãi suất cũng phải từng bước và chắc chắn có độ trễ bởi vì có những khoản cho vay 1 - 2 năm mới thu nợ hay những khoản tiền gửi vài năm mới đáo hạn”, ông Tú nói và cho biết việc điều hành lãi suất cần phải thận trọng bởi nếu quyết liệt quá hay nóng vội quá thì có thể dẫn đến một thời điểm nào đó khi độ trễ khi bắt đầu thực hiện được tác động đến nền kinh tế thì có thể dẫn đến sự thái quá và lúc đó lại cần chi phí để xử lý hiện tượng thái quá đó và đặc biệt trong vấn đề lãi suất.
Ông cho biết thêm, NHNN sẽ điều hành lãi suất hợp lý trên cơ sở đảm bảo được tỷ suất lợi nhuận bình quân, lợi nhuận của nền kinh tế, lợi nhuận hợp lý và đảm bảo an toàn cho hệ thống tổ chức tín dụng và an toàn nền tài chính quốc gia.
“Do dư địa không còn nhiều, chính sách lãi suất trong thời gian tới không thể nói là sẽ tiếp tục giảm, bởi lẽ lãi suất có quan hệ biện chứng với tỷ giá. Nếu lãi suất giảm thấp, tỷ giá có khả năng sẽ bùng lên. Bởi vậy, cần phải tìm được điểm cân bằng giữa lãi suất và tỷ giá”, ông nói.
Theo đánh giá của Phó thống đốc, điều hành tỷ giá là một trong những thành công của NHNN trong thời gian qua khi từ đầu năm tới nay, VND chỉ mất giá khoảng 1,8-2%. Trong khi đó, đồng tiền của những nước lớn đang mất giá từ 9-10% so với USD.
Thời gian tới, NHNN sẽ điều hành lãi suất hợp lý trên cơ sở đảm bảo được tỷ suất lợi nhuận bình quân, lợi nhuận của nền kinh tế, lợi nhuận hợp lý và đảm bảo an toàn cho hệ thống TCTD và an toàn nền tài chính quốc gia.
Liên quan đến vấn đề điều hành lãi suất, tại diễn đàn, ông Jochen Schmittmann, Đại diện thường trú Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) tại Việt Nam khuyến nghị, NHNN cần hết sức cân nhắc trong việc hạ lãi suất bởi dư địa gần như đã không còn sau 4 lần hạ lãi suất điều hành.
"Lãi suất liên ngân hàng của Việt Nam hiện đã gần bằng 0%, thấp hơn nhiều so với các nền kinh tế phát triển. Nếu tiếp tục hạ lãi suất điều hành sẽ gây ra tác động đáng kể với tỷ giá", ông Jochen Schmittmann nói.
Với dư địa hạ lãi suất điều hành gần như đã hết, chuyên gia của IMF cho rằng, điều quan trọng hơn hết với Việt Nam lúc này là cần tăng cường thực thi chính sách. Lãi suất giảm nhưng không thẩm thấu được vào nền kinh tế cho thấy công tác thực thi không hiệu quả.
