heo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), tháng 3/2024, xuất khẩu hạt điều của Việt Nam tăng mạnh, ước đạt 55 nghìn tấn, trị giá 289 triệu USD, tăng 106,8% về lượng và tăng 103,4% về trị giá so với tháng 2/2024. So với tháng 3/2023 tăng 10,7% về lượng, nhưng giảm 2,2% về trị giá. Tính chung quý I/2024, xuất khẩu hạt điều đạt khoảng 147 nghìn tấn, trị giá 782 triệu USD, tăng 31,8% về lượng và tăng 20,5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2023.

Giá xuất khẩu bình quân hạt điều của Việt Nam đạt 5.248 USD/tấn trong tháng 3/2024, giảm 1,7% so với tháng 2/2024 và giảm 11,6% so với tháng 3/2023. Tính chung quý I/2024, giá xuất khẩu bình quân hạt điều ước đạt 5.329 USD/tấn, giảm 8,6% so với cùng kỳ năm 2023.

Xuất khẩu quý I/2024 tăng trưởng mạnh do giá điều nhân quá rẻ

Ông Tạ Quang Huyên, Phó Chủ tịch Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), Giám đốc Công ty Hoàng Sơn 1 cho biết, xuất khẩu điều nhân trong quý I/2024 tăng trưởng mạnh là do giá quá rẻ, nên lượng tiêu thụ trên thế giới tăng trưởng tốt hơn nhiều so với lúc trước.

Tiêu thụ điều nhân tăng trưởng có 2 nguyên nhân: Một là, người tiêu dùng ăn hạt điều nhiều hơn; Hai là, nhà nhập khẩu thấy giá nhân điều rẻ cũng sẵn sàng mua về để tăng tồn kho trở lại.

“Giá nhân điều bây giờ rẻ hơn nhiều so với các loại hạt cạnh tranh, trong khi giá các loại hạt này đã tăng từ 25 - 30% thì giá nhân điều vẫn không tăng. Ví như, hạt hạnh nhân là đối thủ cạnh tranh trực tiếp của hạt điều đã tăng 25% nhưng giá nhân điều vẫn đang nằm ở vùng đáy”, Phó chủ tịch Vinacas nói.

Tuy lượng xuất khẩu có tăng trưởng nhưng giá bán vẫn thấp, do ở Việt Nam số lượng doanh nghiệp chế biến hạt điều quá lớn, dẫn đến tình trạng tranh nhau bán hàng. Chính vì vậy, có nhiều người cho rằng, nhân điều Việt Nam bị các nhà nhập khẩu ép giá.

Trên thị trường, tâm lý của người mua luôn muốn mua rẻ, người bán thì muốn bán giá cao và hợp đồng sẽ được ký kết khi hai bên thuận mua vừa bán, trong nền kinh tế thị trường đây là chuyện bình thường không thể gọi là ép.

“Tôi nghĩ, chúng ta nên bỏ từ “ép giá” vì nó đã rất lạc hậu. Thị trường có bán, có mua, bạn muốn bán được hàng thì cạnh tranh bằng chất lượng và giá cả phải chăng”, ông Huyên nhấn mạnh.

Thúc đẩy tiêu thụ để giảm áp lực bên cung

Chia sẻ quan điểm với Phó chủ tịch Vinacas, ông Jayant Babani, đại diện Olam Group cho rằng: “Là hàng hóa thì trước sau gì giá điều nhân và điều thô phải cân bằng lại, vấn đề của chúng ta là cần tập trung vào khâu chất lượng. Tôi tin Việt Nam sẽ tiếp tục dẫn đầu thế giới về xuất khẩu điều nhân. Chúng ta đang bị tình trạng cung vượt cầu làm cho giá điều nhân giảm sâu, bây giờ có thêm sự tham gia của Campuchia thì nguồn cung điều thô trên thị trường sẽ rất lớn. Như vậy phải thúc đẩy tiêu thụ để cân đối cung cầu”.

Theo ông Jayant Babani, hạt điều chỉ được xem là món ăn vặt chưa được sử dụng rộng rãi nên lượng tiêu thụ chưa cao như hạnh nhân. Hạnh nhân chỉ có 30% làm thức ăn vặt, 70% sử dụng làm nguyên liệu chế biến thực phẩm. Hạt điều thì ngược lại, cho nên tiêu thụ điều khác so với hạnh nhân. Song, có nhiều dự báo cho thấy, tiêu thụ hạt điều sẽ tăng trưởng trong tương lai, nếu mức tiêu thụ tăng cao nhưng nguồn cung nguyên liệu không tăng thì giá nhân điều có thể tăng từ 50-60 cent/kg.

“Tương lai của hạt điều rất hứa hẹn vì số người tiêu thụ ngày càng nhiều, với 30 năm làm việc trong ngành điều tôi đã thấy được điều này”, ông Jayant Babani nói.

Nhận định thêm về xuất khẩu nhân điều tăng, ông Huyên cho rằng thị trường phải có nhu cầu thì mới tăng, giá hạt điều đang quá rẻ nên nhà nhập khẩu sẵn sàng tồn kho với mức giá này, và phải bán được họ mới tăng mua.

“Đang có thông tin, các kho ở châu Âu và Mỹ đều đã trống rỗng và khi ký hợp đồng các nhà nhập khẩu đều yêu cầu giao hàng ngay. Bây giờ chu kỳ tăng giá đã bắt đầu, vì trong nền kinh tế bất cứ lĩnh vực hàng hóa nào cũng mang tính chu kỳ, sau giai đoạn tăng trưởng sẽ chuyển qua giai đoạn giảm giá. Hy vọng ngành điều sẽ kết thúc giai đoạn giảm giá và năm nay bước qua giai đoạn tăng trưởng”, ông Huyên chia sẻ.

Nhận định về thị trường nhân điều trong thời gian tới, Phó chủ tịch Vinacas cho rằng, năm nay xuất khẩu nhân điều sẽ tăng trưởng về lượng lẫn giá bán, đến thời điểm này các doanh nghiệp đã nhận được nhiều đơn hàng trong đó có Hoàng Sơn 1. Công ty đã ký bán có số lượng tương đương với 30.000 tấn nguyên liệu, giá bán tốt. Với sản lượng này nhà máy sẽ phải chạy hết công suất trong vòng 3 tháng mới có đủ hàng giao cho khách.

“Dựa vào nhu cầu thị trường đang tăng, tôi nghĩ giá nhân điều xuất khẩu có thể sẽ tăng từ 5-10% thậm chí là có thể cao hơn một chút”, Phó chủ tịch Vinacas nói.