Giữ tiền để lớn hay chia sẻ với cổ đông – mỗi ngân hàng có một chiến lược riêng, nhưng điều cổ đông mong đợi nhất vẫn là sự minh bạch và hiệu quả trong từng đồng lợi nhuận được giữ lại.

Mỗi ngân hàng một lựa chọn

Sau mùa đại hội đồng cổ đông, các ngân hàng đã đồng loạt công bố chính sách cổ tức. Năm nay, 9 trong số 27 nhà băng niêm yết trên sàn chứng khoán chọn chia cổ tức bằng tiền mặt, với tổng số tiền dự chi lên tới khoảng 33.000 tỷ đồng.

Ngân hàng Lộc Phát (LPBank) gây chú ý khi dẫn đầu về tỷ lệ chia cổ tức tiền mặt – lên tới 25%. Theo đó, mỗi cổ phiếu LPB mang về cho cổ đông 2.500 đồng. Đây là lần đầu tiên sau 6 năm, LPBank chia cổ tức bằng tiền.

Một số ngân hàng khác như VPBank, TPBank, OCB và VIB cũng lựa chọn chia tiền mặt với tỷ lệ lần lượt là 5%, 10%, 7% và 7%.

Trong khi đó, nhiều “ông lớn” quốc doanh như Vietcombank, BIDV, VietinBank tiếp tục duy trì truyền thống chia cổ tức bằng cổ phiếu – vừa tri ân cổ đông, vừa giữ lại nguồn lực để tăng vốn. VietinBank dự kiến phát hành gần 2,4 tỷ cổ phiếu, tương đương 44,64% từ lợi nhuận còn lại các năm 2021, 2022 và giai đoạn 2009–2016. Lãnh đạo ngân hàng cho biết, phương án này sẽ giúp tăng vốn điều lệ, cải thiện năng lực cho vay và đảm bảo hệ số an toàn vốn (CAR) theo Basel II, hướng tới Basel III.

Tương tự, BIDV cũng lên kế hoạch phát hành cổ phiếu để trả cổ tức từ lợi nhuận lũy kế chưa phân phối năm 2023, BIDV dự kiến phát hành tối đa gần 1,397 tỷ cổ phiếu, tương đương 19,9% số cổ phiếu đang lưu hành.

Một số ngân hàng tư nhân như MSB, NamABank, hay Sacombank cũng lên kế hoạch chia cổ tức bằng cổ phiếu để tăng vốn trong năm nay.

Ở chiều ngược lại, một số nhà băng như SeABank, Eximbank hay ABBank quyết định không chia cổ tức – dù bằng tiền mặt hay cổ phiếu – nhằm tập trung nguồn lực xử lý nợ xấu, đầu tư công nghệ hoặc đáp ứng các yêu cầu khắt khe về vốn.

Theo giới chuyên gia, việc ngân hàng quyết định giữ lại lợi nhuận không phải là điều mới. Tuy nhiên, nếu điều này diễn ra liên tục qua nhiều năm mà thiếu minh bạch và hiệu quả, cổ đông sẽ đặt câu hỏi: “Tiền giữ lại được dùng ra sao?” hay “Có thực sự tạo giá trị cho cổ đông?

Về mặt quản trị, ngân hàng là ngành kinh doanh có điều kiện, đòi hỏi vốn tự có lớn để đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn theo quy định của Ngân hàng Nhà nước. Đặc biệt, trong bối cảnh nền kinh tế đang phục hồi nhưng còn nhiều thách thức, việc đảm bảo nguồn lực nội tại để đối phó với rủi ro nợ xấu, xử lý tài sản tồn đọng hoặc đẩy mạnh tín dụng cho các lĩnh vực ưu tiên là cần thiết. Giữ lại lợi nhuận không chỉ giúp ngân hàng gầy dựng nội lực mà còn là bước chuẩn bị cho những biến động khó lường.

Bên cạnh đó, dù hệ số CAR của các ngân hàng Việt Nam đã cải thiện trong những năm gần đây khi từng bước tiến tới những tiêu chuẩn của Basel III và xây dựng một bộ đệm vốn vững chắc cho việc tăng trưởng tín dụng trong tương lai, nhưng bộ đệm vốn của ngành ngân hàng Việt Nam vẫn tương đối mỏng so với tiêu chuẩn quốc tế. Đặc biệt, tỷ lệ CAR của các ngân hàng quốc doanh chỉ cao hơn mức tối thiểu một chút và thấp hơn so với các ngân hàng tư nhân.

Tuy có cơ sở hợp lý, nhưng không phải cổ đông nào cũng hài lòng. Nhất là với các nhà đầu tư nhỏ lẻ – những người trông đợi nguồn thu nhập ổn định từ cổ tức trong bối cảnh lãi suất tiết kiệm thấp, các kênh đầu tư khác lại nhiều rủi ro.

Tại nhiều đại hội cổ đông, không ít cổ đông bày tỏ bức xúc khi ngân hàng liên tục “khất” chia cổ tức. Trường hợp của ABBank là một ví dụ. Dù có hơn 470 tỷ đồng lợi nhuận còn lại trong năm 2024 và tổng lợi nhuận chưa phân phối là 2.311 tỷ đồng, ngân hàng vẫn không có kế hoạch chia cổ tức. Chủ tịch HĐQT ABBank – ông Đào Mạnh Kháng – đã phải lên tiếng kêu gọi cổ đông “chia sẻ với ngân hàng” trong giai đoạn cần củng cố nền tảng.

Với nhà đầu tư tổ chức, mức độ kiên nhẫn có thể cao hơn nếu chiến lược giữ lại lợi nhuận rõ ràng và tạo giá trị dài hạn. Tuy nhiên, sự minh bạch và hiệu quả trong sử dụng nguồn tiền vẫn là yếu tố then chốt.

Cổ tức còn là thông điệp

Cổ tức không đơn thuần là phần lợi nhuận chia cho cổ đông. Trong mắt nhà đầu tư, đó còn là thước đo năng lực tài chính, khả năng sinh lời và minh bạch trong quản trị của ngân hàng. Một chính sách cổ tức ổn định, nhất quán giúp gia tăng uy tín và giữ chân cổ đông lâu dài.

Vấn đề đặt ra là, ngân hàng cần thiết kế chính sách cổ tức hài hòa giữa nhu cầu tăng vốn và trách nhiệm với cổ đông. Trong trường hợp chọn chia cổ phiếu, cần có lộ trình rõ ràng về thời điểm, tỷ lệ và mục tiêu sử dụng vốn. Nếu tạm hoãn chia, cần có cam kết cụ thể và lý do minh bạch. Ngược lại, nếu chỉ chăm chăm giữ lại lợi nhuận mà không cải thiện hiệu quả hoạt động, ngân hàng sẽ dần đánh mất lòng tin từ những người nắm giữ cổ phần.

Trong bối cảnh nhiều ngân hàng có mức tăng trưởng tài sản “nóng”, trong khi vốn tự có tăng chậm, việc giữ lại lợi nhuận là cần thiết. Tuy nhiên, điều này cũng cần có sự giám sát và định hướng từ phía cơ quan quản lý để tránh tình trạng ngân hàng giữ tiền quá mức mà không gắn với hiệu quả sử dụng.

Câu hỏi “Giữ tiền để lớn hay chia sẻ với cổ đông?” sẽ còn tiếp tục được đặt ra trong nhiều mùa đại hội cổ đông nữa. Điều quan trọng không phải là chọn vế nào, mà là ở cách ngân hàng làm rõ chiến lược, truyền thông minh bạch và thực thi một cách nhất quán. Nếu ngân hàng có thể chứng minh rằng khoản lợi nhuận giữ lại đang được sử dụng hiệu quả, tạo ra giá trị dài hạn, cổ đông chắc chắn sẽ đồng hành. Nhưng nếu giữ lại chỉ là cái cớ để trì hoãn quyền lợi, khủng hoảng niềm tin sẽ là cái giá phải trả