Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, nửa đầu tháng 12/2023, kim ngạch xuất khẩu rau quả đạt 189,743 triệu USD, luỹ kế từ đầu năm đến ngày 15/12/2023 xuất khẩu rau quả đạt 5,383 tỷ USD, so với cùng kỳ năm trước tăng 69%.

Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc tạo cú hích lên kim ngạch xuất khẩu rau quả

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) cho biết, trước dịch COVID-19, kim ngạch xuất khẩu rau quả chỉ khoảng 3,7 tỷ USD nhưng năm nay tăng lên khoảng 5,6 tỷ USD, riêng mặt hàng sầu riêng ước đạt từ 2,2 - 2,25 tỷ USD. Xuất khẩu rau quả năm nay tăng trưởng tốt nhờ vào các yếu tố, như một số Nghị định thư ký với Trung Quốc trong năm 2022 và trước đó, cùng với 16 FTA Việt Nam ký với các nước đã hỗ trợ cho hoạt động xuất khẩu trong đó có rau quả.

Năm nay có nhiều vùng nguyên liệu rau quả được mở rộng và người nông dân đã canh tác theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP nên được các thị trường xuất khẩu chấp nhận. Đặc biệt, vào ngày 8/01/2023, Chính phủ Trung Quốc cho dỡ bỏ zero COVID tạo điều kiện thông thương hàng hóa giữa hai nước được thuận lợi hơn, cộng với một “cú hích” rất quan trọng là vào tháng 7/2022 Việt Nam ký được Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc.

“Trước đây chúng ta cũng đã xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc nhưng do diện tích nhỏ, sản lượng không nhiều và người dân cũng ít chăm chút cho vườn sầu riêng nhưng từ khi ký Nghị định thư xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc bà con bắt đầu đầu tư tiền của và công chăm sóc vườn sầu riêng tốt hơn, nhờ vậy sản lượng tăng cao và diện tích trồng cũng tăng lên, góp phần tăng nguồn cung sầu riêng xuất khẩu”, ông Nguyên nói.

Theo Tổng thư ký Vinafruit, với đà tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu quá tốt như năm nay, cộng thêm một số mặt hàng như sầu riêng đông lạnh, dừa tươi, … đang được 2 nước Việt Nam và Trung Quốc tiến hành đàm phán, nếu đàm phán thuận lợi và đi đến ký Nghị định thư thì kim ngạch xuất khẩu rau quả năm 2024 dự kiến đạt khoảng 6 tỷ USD. Tuy nhiên, do trước đây Trung Quốc đã ký độc quyền với Thái Lan về xuất khẩu sầu riêng đông lạnh, vì vậy, muốn ký với Việt Nam thì họ sẽ phải cân nhắc mối quan hệ với Thái Lan, cùng với đó là những quy định về điều kiện kỹ thuật chế biến đông lạnh, chất lượng đóng gói... của Việt Nam có đáp ứng được yêu cầu hay không.

“Khả năng ký Nghị định thư với Trung Quốc về xuất khẩu sầu riêng đông lạnh là rất cao, chủ yếu trong quá trình đàm phán chúng ta giải trình như thế nào để khi Trung Quốc kiểm tra quy trình chế biến sầu riêng đông lạnh của Việt Nam họ thấy an toàn thì sẽ đồng ý ký Nghị định thư. Nếu năm 2024 sầu riêng đông lạnh được phép xuất khẩu sang Trung Quốc thì kim ngạch xuất khẩu rau quả có khả năng đạt 6,5 tỷ USD”, ông Nguyên kỳ vọng.

Nâng cao chất lượng, giá thành hợp lý

Để xuất khẩu rau quả Việt Nam trong đó có sầu riêng sang thị trường Trung Quốc vẫn tốt thì việc trước tiên mà người nông dân và doanh nghiệp cần phải làm là nâng cao chất lượng sản phẩm và có giá thành cạnh tranh hợp lý, vì thị trường Trung Quốc lâu nay được ví như “sân nhà” của sầu riêng Thái Lan, và kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của họ sang Trung Quốc đạt đến 3,5 tỷ USD/năm, vì vậy, Thái Lan chính là đối thủ mạnh nhất của Việt Nam, cho dù năm nay Việt Nam xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc từ 500 đến 600.000 tấn với kim ngạch khoảng 2,2 tỷ USD.

“Tuy sầu riêng của Việt Nam có được 2 lợi thế tốt hơn so với Thái Lan, Malaysia và Philippines đó là thị trường gần, và thời vụ sầu riêng rải ra cả năm bắt đầu từ Đồng bằng sông Cửu Long lên Miền Đông Nam Bộ và Tây Nguyên nên có nhiều khả năng tăng kim ngạch xuất khẩu. Song, muốn giữ vững thị phần ở thị trường 1,4 tỷ dân này thì nhà vườn và doanh nghiệp phải đảm bảo chất lượng sầu riêng và tính toán giá bán cho phù hợp để cạnh tranh tốt với sầu riêng của Thái Lan, Malaysia và Philippines”, ông Tổng Thư ký Vinafruit nói.

Tuy nhiên, các vấn đề địa chính trị như xung đột giữa Ukraine – Nga và chiến tranh Trung Đông sẽ kéo dài trong bao lâu và tác động đến kinh tế thế giới ra sao, nếu các vấn đề này làm ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn cầu gây ra suy thoái thì chắc chắn nền kinh tế lớn thứ hai của thế giới cũng sẽ bị ảnh hưởng, khi đó người dân Trung Quốc sẽ thắt chặt chi tiêu nhưng nếu rau quả của Việt Nam trong đó có sầu riêng vẫn giữ được chất lượng ổn định và giá cả hợp lý sẽ không lo giảm kim ngạch.