Đây là một trong những điểm nhấn được đưa ra trong Báo cáo “chuyên đề khảo sát tình hình doanh nghiệp cuối năm 2023 và nhận định bối cảnh kinh doanh năm 2024” vừa được Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) gửi tới Thủ tướng Chính phủ.

Báo cáo này cho biết, mặc dù thời kỳ khó khăn của các doanh nghiệp (DN) vẫn đang tiếp diễn nhưng niềm tin đã quay trở lại. Qua khảo sát, nhiều chính sách hỗ trợ của Chính phủ đã nhận được một tỷ lệ nhất định DN đánh giá hiệu quả; hoạt động điều hành của chính quyền địa phương cũng đã nhận được sự đánh giá tích cực hơn.

“Hoạt động điều hành của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ trong 1.000 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ cũng như trong 6 tháng cuối năm 2023 là hết sức quyết liệt, kịp thời, bám sát những khó khăn của DN và của nền kinh tế. Nền kinh tế Việt Nam đã bước đầu vượt qua khó khăn. Niềm tin và nội lực của DN vì thế đã trở lại”, báo cáo viết.

Tuy nhiên, tình hình và triển vọng kinh tế qua góc nhìn của DN vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Trong tổng số 2.734 DN tham gia khảo sát, có 82,4% DN đánh giá tiêu cực/rất tiêu cực về tình hình kinh tế 6 tháng cuối năm 2023; 69,1% đánh giá tiêu cực/rất tiêu cực về triển vọng kinh tế năm 2024.

Về sức mạnh nội tại và dự kiến kinh doanh, có 72,8% DN dự kiến giảm quy mô, tạm ngừng kinh doanh hoặc ngừng kinh doanh trong năm 2024. Trong đó: Tỷ lệ DN dự kiến ngừng kinh doanh, chờ giải thể là 11,8%; 28,2% dự kiến giảm mạnh quy mô; 20,6 % giảm nhẹ quy mô.

Trong số các DN dự kiến còn hoạt động năm 2024, có 58,9% có thể giảm quy mô lao động trên 5%, 16,6% giảm trên 50%. Có 60,2% DN dự kiến giảm doanh thu, trong đó tỷ lệ giảm trên 50% doanh thu là 17,3%.

“Số liệu khảo sát và thống kê cho thấy, DN kiệt sức là sự thật, đặc biệt sau 2 năm COVID-19 và 2 năm phải đối mặt với những bất ổn của kinh tế vĩ mô toàn cầu. Nếu không được vun đắp kịp thời, sức lực của DN sẽ cạn kiệt. Vì thế, năm 2024 là thời điểm cần tiếp tục khoan thư sức dân, sức DN hơn bao giờ hết để nuôi dưỡng niềm tin và năng lực phục hồi của DN cũng như tổng thể nền kinh tế”, Ban IV cho biết.

Khảo sát của Ban IV cũng cho thấy, ý kiến từ các doanh nghiệp cho rằng để đáp ứng được yêu cầu thực tiễn trong bối cảnh năm 2024 nhiều biến số, bên cạnh tinh thần chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ, các bộ, ngành và chính quyền các địa phương cần phải nỗ lực hơn, đặc biệt trong việc đồng hành cùng DN tháo gỡ 5 khó khăn chính, đó là: khó khăn về đơn hàng, dòng tiền, về vốn vay, thủ tục hành chính và đáp ứng các quy định của pháp luật. Ngoài ra, còn có nguy cơ hình sự hóa các giao dịch kinh tế.

Đây là những khó khăn không mới, đã được DN phản ánh và nêu ra trong khảo sát mà Ban IV thực hiện từ tháng 4/2023, giờ tiếp tục được DN đề cập lại ở thời điểm khảo sát tháng 12/2023 này.

Năm 2024 vẫn là một năm nhiều biến số do bối cảnh toàn cầu còn diễn biến phức tạp ảnh hưởng không nhỏ tới nội tại quốc gia, trong khi nội lực của DN đã bị bào mòn, do đó, Ban IV và đông đảo doanh nghiệp mong rằng sự quyết liệt, kịp thời phải liên tục được duy trì, lan tỏa từ Thủ tướng, Chính phủ đến các bộ, ngành, cấp cơ sở nhằm tiếp tục đồng hành hiệu quả, trợ lực, vun đắp niềm tin để người dân và DN vượt khó.

DN cũng nhận thấy, đây là “thời điểm vàng” của cải cách, khi bối cảnh thế giới nhiều biến số nhưng vai trò của Việt Nam không ngừng được củng cố trên trường quốc tế. Phải tận dụng thời điểm vàng để giải quyết triệt để những vấn đề nội tại của nền kinh tế cũng như của mô hình phát triển để tạo ra các động lực phát triển mới.

Mô hình phát triển kinh tế dựa trên thâm dụng tài nguyên, nguồn lực đã đến lúc chuyển đổi sang nền kinh tế dựa trên hiệu quả, sáng tạo với các xu hướng xanh và số. Việt Nam đang có thế và lực để tận dụng cơ hội, phát triển kinh tế dựa trên sáng tạo và công nghệ.

Thay mặt đông đảo các doanh nghiệp, doanh nhân, Ban IV gửi tới Chính phủ và Thủ tướng 5 đề xuất chính:

Một là, tiếp tục đẩy mạnh đầu tư công để nâng cao chất lượng các cơ sở hạ tầng quan trọng của quốc gia và cơ sở hạ tầng kết nối nhằm tạo ra năng lực cạnh tranh dài hạn;

Hai là, phát triển nhân lực công nghệ cao, đặc biệt nhân lực cho hệ sinh thái bán dẫn và các xu hướng công nghệ xanh, số hiện đại để tận dụng cơ hội do sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, chuỗi sản xuất, chuỗi giá trị của thế giới đem lại;

Ba là, xây dựng nền hành chính, quản trị công kỷ cương, phục vụ, hiệu quả trong đó nhấn mạnh đến các cơ chế chọn lựa và sử dụng nhân tài;

Bốn là, có các chính sách hỗ trợ khu vực kinh tế tư nhân thực chất thúc đẩy sự phát triển của các DN dân tộc dẫn dắt vì đây là động lực quan trọng để Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình và đạt được mục tiêu trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045;

Năm là, chuyển đổi nền kinh tế theo hướng xanh và tuần hoàn để hòa nhịp xu hướng phát triển bền vững của thế giới.

Đợt khảo sát cũng ghi nhận nhiều kiến nghị, đề xuất cụ thể từ cộng đồng DN, bao gồm một số vấn đề có tính ngắn hạn nhưng cấp bách, hướng đến gỡ các nút thắt trước mắt nhằm củng cố niềm tin, gia tăng nội lực để DN và kinh tế đất nước vượt qua khó khăn, tận dụng cơ hội nhằm phục hồi và vươn lên mạnh mẽ trong năm 2024.