Ngày 11/10, Thanh tra Chính phủ công bố kết luận thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa.

Theo kết luận, đối với khu đất 23.380m2 tại số 275 Nguyễn Trãi, quận Thanh Xuân, Hà Nội, Thanh tra Chính phủ phát hiện một số sai phạm.

Cụ thể, trong việc thu hồi đất, giao đất có thu tiền sử dụng đất, Thanh tra Chính phủ xác định UBND TP.Hà Nội thu hồi khu đất này, vốn là cơ sở sản xuất của Công ty Cơ khí chính xác số 1, rồi giao cho Công ty Cổ phần Thương mại Hưng Việt theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện Dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định của Luật Đất đai 2003.

Mặt khác, hai công ty ký Phụ lục hợp đồng liên doanh, trong đó có việc hỗ trợ di dời và đền bù tài sản trên đất của chính Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1.

Kết luận Thanh tra Chính phủ nêu, UBND TP.Hà Nội giao Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt 3.557m2 đất (thuộc quỹ đất 20% của thành phố) theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất để thực hiện Dự án nhà ở bán cho cán bộ, công chức Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội là vi phạm Luật Đất đai năm 2003. Trách nhiệm thuộc về UBND TP Hà Nội, các sở, ngành có liên quan.

Về việc thực hiện nghĩa vụ tài chính, khối đế công trình Nhà ở N01 được chấp thuận điều chỉnh bổ sung 2 thang máy ngoài tòa nhà với diện tích 16,8m2; bổ sung diện tích sàn tầng lửng 547m; diện tích tầng kỹ thuật 1.888m2 nhưng chưa xác định và thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung. Sai phạm này có trách nhiệm thuộc về Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài chính, UBND TP.Hà Nội và Công ty Thương mại Hưng Việt.

Ngoài ra, Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt thông báo, yêu cầu Công ty Cơ khí chính xác số 1 nộp hơn 48 tỷ đồng để nộp tiền sử dụng đất của Dự án khu Trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở là không đúng thỏa thuận tại Phụ lục của Hợp đồng liên doanh đã ký kết. Trách nhiệm thuộc cả 2 doanh nghiệp này.

Về góp vốn và chuyển nhượng cổ phần, Thanh tra Chính phủ xác định Công ty Cơ khí chính xác số 1 góp vốn liên doanh bằng tiền nhưng thực chất bằng giá trị quyền sử dụng đất; thể hiện qua việc góp vốn bằng một phần kinh phí hỗ trợ di dời và đền bù tài sản trên đất là tài sản.

Việc này không đúng quy định pháp luật về đất đai. Sau đó, các bên không xác định lại giá trị góp vốn vào liên doanh để tính toán lại lợi ích được hưởng của phần vốn Nhà nước trong liên doanh.

Công ty Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty Thương mại Hưng Việt cho Công ty cổ phần Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần khi chuyển nhượng. Hành vi này vi phạm Nghị định 9/2009 và trách nhiệm thuộc Giám đốc là Người đại diện phần vốn Nhà nước tại Công ty Cơ khí chính xác số 1 cùng các bộ phận chuyên môn có liên quan.

Từ những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND TP.Hà Nội cần chỉ đạo các sở ngành chức năng rà soát quy hoạch xây dựng chi tiết, công năng sử dụng của Nhà ở N01 Dự án Trung tâm thương mại, dịch vụ và nhà ở tại số 275 đường Nguyễn Trãi; xác định nghĩa vụ tài chính bổ sung trong việc điều chỉnh bổ sung diện tích khối đế công trình Nhà ở NO1.

UBND TP.Hà Nội cũng cần xử lý, thu hồi diện tích 3.557m2 đất (ô đất N02) của Dự án đã giao cho Công ty Thương mại Hưng Việt không đúng quy định rồi quản lý, sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

Thanh tra Chính phủ cũng chuyển hồ sơ, đề nghị Bộ Công an tiếp nhận để xem xét, điều tra 2 nội dung liên quan dự án 275 Nguyễn Trãi và xử lý theo quy định.

Cụ thể, từ việc góp vốn không đúng quy định, UBND TP Hà Nội thu hồi 23.380m2 đất cơ sở sản xuất của Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1, giao cho Công ty CPTM Hưng Việt để thực hiện dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá theo quy định.

Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty Hưng Việt cho Công ty cổ phần đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần. Việc này bị kết luận là vi phạm nghị định của Chính phủ.

Ngoài ra, tại Hà Nội còn hai dự án khác xảy ra những khuyết điểm, vi phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, thu hồi đất, giao đất.

Cụ thể, với dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ tại số 120 Hoàng Quốc Việt, quận Cầu Giấy, cơ quan thanh tra xác định UBND Hà Nội phê duyệt tiền sử dụng đất thấp hơn 57,5 tỷ đồng. Số tiền phê duyệt này thấp hơn giá trị quyền sử dụng đất được Bộ Công Thương phê duyệt trong giá trị doanh nghiệp khi thực hiện cổ phần hóa Tổng công ty Thép Việt Nam. Từ đó gây nguy cơ làm giảm giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách.

Ngoài ra, một số người dân lấn chiếm khu đất kéo dài nhiều năm, vi phạm nghiêm trọng quy định về quản lý, sử dụng đất. Việc này đến nay chưa được Tổng công ty Thép Việt Nam, UBND Hà Nội và các đơn vị liên quan xử lý, nguy cơ thất thoát quyền sử dụng đất.

Đối với dự án tổ hợp nhà ở, văn phòng và dịch vụ thương mại tại đường Pháp Vân, phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai, Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam góp vốn thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông. Vốn góp bằng giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm. Thanh tra đánh giá việc này không đúng quy định.

Từ đó dẫn đến việc UBND Hà Nội thu hồi đất, giao đất và cho phép Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông chuyển mục đích sử dụng hơn 14.300 m2 đất để thực hiện dự án trái quy định. Việc chuyển đổi không đúng với phương án sử dụng đất được Thủ tướng phê duyệt tại phương án cổ phần hóa Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam và không đúng với nghị quyết của Quốc hội.

Công ty TNHH Phương Đông sau đó đã sử dụng 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn, bán theo hình thức sở hữu lâu dài là không đúng mục đính sử dụng đất được UBND TP Hà Nội phê duyệt, không đúng chủ trương đầu tư Dự án được UBND TP Hà Nội phê duyệt ngày 24/10/2018.