Cơ quan Lương thực quốc gia Indonesia (Bulog) đã phát hành đấu thầu quốc tế để mua 500.000 tấn gạo trắng loại 5% tấm. Thời hạn chào hàng là ngày 29/1, lượng gạo thắng thầu được yêu cầu giao hàng vào tháng 2 và tháng 3/2024. Gạo phải được lấy từ vụ mùa 2023/2024 và được xay xát không muộn hơn sáu tháng trước. Các nguồn gốc cung cấp được chấp nhận, gồm: Việt Nam, Thái Lan, Myanmar, Campuchia, Pakistan, Ấn Độ và Trung Quốc.

Cuộc đấu thầu gạo mới lần này tiếp tục cho thấy nỗ lực lớn của Chính phủ Indonesia trong việc bảo đảm an ninh lương thực quốc gia. Trước đó, trong cuộc đấu thầu vào tháng 12/2023, Bulog cũng đã mua hơn 500.000 tấn gạo có nguồn gốc từ Thái Lan, Việt Nam, Pakistan và Myanmar. Đợt mua hàng tháng 12/2023 là để vận chuyển nhanh chóng và giao hàng trước ngày 30/01/2024.

Năm 2023, Indonesia đã phê duyệt hạn ngạch nhập khẩu 3,8 triệu tấn gạo nhưng Bulog chỉ mới mua được 2,74 triệu tấn, còn lại 1,06 triệu sẽ tiếp tục mua trong năm nay. Mới đây chính phủ nước này cũng đã phê duyệt hạn ngạch nhập khẩu 2 triệu tấn gạo trong năm 2024, cộng lượng hạn ngạch cũ còn tồn đọng và hạn ngạch mới thì trong năm 2024, tổng lượng gạo Bulog sẽ phải mua lên đến 3,06 triệu tấn gạo. Tính đến ngày 10/01/2024, trữ lượng gạo của Bulog ước tính khoảng 1,3 triệu tấn.

Nhận định về khả năng doanh nghiệp Việt Nam tham gia gói thầu 500 ngàn tấn gạo Bulog, ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc Công ty TNHH Sản xuất-Thương mại Phước Thành 4 cho biết, đồng bằng sông Cửu Long sắp bước vào thu hoạch vụ lúa Đông Xuân nhưng hiện nay doanh nghiệp chưa có nhiều hợp đồng mới, nên có nhiều khả năng các công ty nhà nước và các công ty tư nhân sẽ tham gia.

Mặt khác, giá gạo của Việt Nam khi vào vụ thu hoạch có thể sẽ ổn định hơn. Hiện nay gạo 5% tấm và 25% tấm của Việt Nam và Thái Lan đang có mức giá tương đương nhau, chỉ gạo Pakistan thấp hơn nhưng sản lượng và chất lượng gạo của nước này không thể so với gạo Việt Nam và Thái Lan.

“Số lượng hợp đồng mới hiện còn khá thấp nên khả năng sẽ có nhiều doanh nghiệp tham gia thầu Indonesia, bên cạnh các công ty nhà nước còn có các công ty tư nhân cũng sẽ dự thầu. Nhìn chung gói thầu này tương đối có nhiều doanh nghiệp tham gia”, ông Thành nói.

Mặc dù vậy theo ông Thành, thông thường, trước khi đàm phán hợp đồng hay đấu thầu quốc tế doanh nghiệp phải có chân hàng trong kho.

Tuy nhiên, ở đồng bằng sông Cửu Long hiện chỉ có một số vùng trồng lúa-tôm và các tỉnh ven biển thu hoạch sớm để "né" mặn nhưng lại trồng lúa cao sản, lúa thơm để bán nội địa.

Các địa phương có nhiều diện tích lúa IR 50404 làm gạo 5% tấm, như Long An, Đồng Tháp, An Giang thì vẫn chưa thu hoạch. Trong trường hợp này doanh nghiệp phải bỏ thầu trước nếu trúng thầu mới đi mua gạo giao, mà hình thức kinh doanh này đã bộc lộ nhiều rủi ro trong thời gian qua.

“Năm rồi có nhiều đơn vị bị thua lỗ do không có chân hàng mà bán trước rồi mua sau, nhưng trong kinh doanh nếu tính kỹ quá có đôi khi bị mất cơ hội, vì vậy mới có câu “liều thì ăn nhiều” nhưng nếu liều quá cũng dễ đi đến thua lỗ”, ông Thành nói.

Đồng quan điểm với ông Thành, một số doanh nghiệp gạo ở miền Tây cho biết, hiện nay loại lúa làm gạo 5% không còn trong khi Bulog yêu cầu giao hàng trong tháng 2 và tháng 3, thời gian này đồng bằng sông Cửu Long mới vào thu hoạch vụ Đông Xuân, nguồn cung còn hạn hẹp nếu muốn tham gia thầu các doanh nghiệp sẽ phải tính toán cẩn thận.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho biết, năm 2023, Việt Nam xuất khẩu được 8,13 triệu tấn gạo, trị giá 4,67 tỷ USD tăng 14,4% về lượng và tăng 35,3% về trị giá so với năm 2022. Trong đó, xuất khẩu gạo sang thị trường đứng thứ hai Indonesia đạt 1.165.824 tấn, chiếm tỷ lệ 14,33%, trị giá 640.253.131 USD, so với cùng kỳ năm 2022 tăng gần 10 lần về khối lượng và tăng 19,92 lần về kim ngạch.