Xuất khẩu tôm sang Hàn Quốc giảm mạnh
Quý I/2024, xuất khẩu tôm đạt trên 686 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2023, chiếm 35% tổng kim ngạch xuất khẩu thủy sản. Top 5 thị trường nhập khẩu tôm lớn trong 3 tháng đầu năm, gồm: Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản, EU, Hàn Quốc nhưng chỉ có thị trường Mỹ và Trung Quốc tăng nhập khẩu, còn thị trường Nhật Bản, EU và Hàn Quốc giảm mua.
Cụ thể, xuất khẩu tôm sang Trung Quốc đạt 128 triệu USD, tăng 75%; xuất khẩu sang Mỹ đạt 121 triệu USD, tăng 16%. Xuất khẩu sang Nhật Bản đạt gần 103 triệu USD, giảm 2,3%; EU đạt 80,731 triệu USD, giảm 9,3% và Hàn Quốc đạt 66,918 triệu USD, giảm 14,3% so với cùng kỳ.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu tôm Việt Nam sang Hàn Quốc giảm mạnh là do không được hưởng ưu đãi thuế quan theo VKFTA và phải chịu mức thuế cơ sở 20%. Điều này khiến các nhà nhập khẩu không còn động lực để tăng mua tôm Việt Nam phục vụ cho nhu cầu ngày càng cao ở Hàn Quốc.
Bà Phùng Thị Kim Thu - Chuyên gia thị trường ngành Tôm VASEP cho biết, FTA Việt Nam – Hàn Quốc (VKFTA) có hiệu lực từ cuối năm 2015. Theo đó, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Hàn Quốc đã tăng 62% từ 585 triệu USD năm 2015 lên 950 triệu USD năm 2022 và 786 triệu USD năm 2023.
Năm 2024 là năm thứ 10 thực hiện VKFTA. Theo lộ trình, các dòng hàng thủy sản có mức thuế về 0%. Tuy nhiên, theo cam kết về hạn ngạch tại Phụ lục 2A-1 về quản lý hạn ngạch thuế quan của Hàn Quốc tại Văn kiện VKFTA, hiện vẫn còn nhóm 7 dòng sản phẩm tôm đông lạnh của Việt Nam xuất khẩu sang Hàn Quốc chỉ được hưởng ưu đãi thuế quan theo hạn ngạch (15.000 tấn/năm). Cụ thể, Hàn Quốc chỉ miễn thuế nhập khẩu tôm đông lạnh Việt Nam theo VKFTA là 15.000 tấn/năm, nếu nhập khẩu vượt quá hạn ngạch sẽ không được hưởng ưu đãi thuế quan theo VKFTA mà phải chịu mức thuế cơ sở là 20%.
Theo thống kê nhập khẩu của Hàn Quốc, tổng khối lượng nhập khẩu tôm đông lạnh từ Việt Nam vào Hàn Quốc trong giai đoạn 2016-2023 dao động từ 22,5 – 36,3 nghìn tấn, vượt hạn ngạch miễn thuế từ 12,5-21,3 nghìn tấn/năm. Cụ thể, năm 2023 nhập khẩu 29.944 tấn, vượt 14.944 tấn. Như vậy, với riêng nhóm sản phẩm chủ lực này trong giai đoạn 2016-2023, có từ 34 - 48% lượng tôm Việt Nam nhập khẩu vào Hàn Quốc phải chịu mức thuế ngoài hạn ngạch là 20%.
Việt Nam hoàn toàn mở cửa với thủy sản Hàn Quốc, nhưng vẫn bị nước này áp hạn ngạch xuất khẩu tôm
“Việc này khiến các nhà nhập khẩu không còn động lực để tăng mua tôm Việt Nam phục vụ cho nhu cầu ngày càng tăng ở Hàn Quốc, thay vào đó họ đang xem xét mua thêm tôm từ các quốc gia khác (như Peru) có FTA với Hàn Quốc và mức thuế nhập khẩu đã về 0% với lộ trình 5 - 7 năm. Điều này làm triệt tiêu toàn bộ các lợi thế về thuế quan từ VKFTA cho 7 dòng sản phẩm tôm đông lạnh của Việt Nam ở thị trường Hàn Quốc”, bà Thu nói.
Dưới tác động của FTA Peru-Hàn Quốc nay đã hoàn thành lộ trình bỏ thuế, nguy cơ tôm Việt Nam mất thị phần tại Hàn Quốc là có thể dự báo được nếu tôm Việt Nam tiếp tục phải chịu theo cơ chế hạn ngạch, với mức “thuế/chi phí thực tế” khoảng 20% so với mức thuế ưu đãi không hạn ngạch 0% của tôm Peru, như hiện nay.
Hiện nay, tôm Việt Nam rất khó cạnh tranh về sản lượng và giá với tôm Ấn Độ, Ecuador và Indonesia tại các thị trường Mỹ, Trung Quốc và EU. Tại Hàn Quốc, nếu cơ chế hạn ngạch trong VKFTA không được dỡ bỏ, tôm Việt Nam sẽ có nguy cơ không có ưu thế nào trước tôm Peru. Trong khi đó, đối chiếu với biểu thuế nhập khẩu của Việt Nam cập nhật nhất (năm 2024), thì toàn bộ các dòng hàng thủy sản nhập khẩu từ Hàn Quốc vào Việt Nam đã ở mức 0%. Như vậy, Việt Nam hoàn toàn mở cửa với thủy sản Hàn Quốc nhưng đổi lại vẫn bị nước này áp hạn ngạch xuất khẩu tôm.
Theo bà Thu, trước tình hình này, việc đề nghị Hàn Quốc gỡ bỏ cơ chế hạn ngạch thuế quan đối với tôm đông lạnh Việt Nam theo VKFTA là rất cấp thiết để bảo vệ thị phần và lợi ích trong lâu dài của tôm Việt Nam tại thị trường này. VASEP kính đề nghị chính phủ và các Bộ: Công Thương, Nông nghiệp Phát triển nông thôn, Ngoại giao xem xét và khởi động việc đề nghị tham vấn với Hàn Quốc để gỡ bỏ hạn ngạch hiện tại đối tôm từ Việt Nam vào Hàn Quốc, để người tiêu dùng Hàn Quốc được tiếp cận nhiều hơn tôm Việt Nam với giá tốt hơn và đảm bảo sự công bằng cho tôm Việt Nam trong cạnh tranh với các nước khác.
